Op slagveldvakantie in de Belgische Westhoek

“Ga je nu alweer naar de Westhoek? Daar ben je toch al geweest?” Dat is een veel gehoorde reactie als ik vertel dat ik weer een week naar de omgeving van het Belgische Ieper ga om de vele monumenten, begraafplaatsen en musea rondom de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) te bezoeken.

In deze streek is heftig gevochten, zijn vele duizenden doden gevallen, zijn voor het eerst gifgas en vlammenwerpers gebruikt als wapens en is zoveel verwoest dat er letterlijk geen steen meer op de ander stond. Niet het eerste gebied dus waar je aan denkt als je op vakantie gaat.


Met deze serie bijdragen probeer ik inzicht te geven in mijn fascinatie voor ‘Den Grooten Oorlog’ en de redenen waarom ik hier nog lang niet ben uitgekeken.

Diederik van Vleuten gebruikte in zijn theatervoorstellingen over de Eerste Wereldoorlog de term ‘slagveldvakantie’. Dat is misschien wel een term die de beide tegenstrijdige begrippen van oorlog en vrijheid het beste samenvat. Gisteren stond ik op de begraafplaats van Hooge Crater, langs de Meense Weg bij Ieper. Deze verkeersweg lag destijds midden in de frontlinie en hier is dus heftig gevochten. Hoewel ik hier een paar jaar geleden ook al eens was, merk ik dat ik nu met andere ogen naar de grafstenen kijk. Natuurlijk, de hoeveelheid van ruim 6.000 stenen blijft indrukwekkend, maar ik zie nu ook duidelijk het grote aantal soldaten dat is gesneuveld in het najaar van 1917, een duidelijke link naar de Derde Slag om Ieper, één van de bloedigste slagen uit de Eerste Wereldoorlog, die hier in die periode werd uitgevochten.

Wat mij ook opvalt zijn de stenen waar twee of meer soldaten liggen begraven, die zijn me tijdens mijn vorige bezoek niet opgevallen: twee, drie, vier en soms zelfs vijf ‘soldiers of the great war’. Allemaal naamloos begraven, ‘Known unto God’.

Kijkend naar de leeftijden op de grafzerken schoot mij een vreemde gedachte te binnen. De afgelopen weken werd in Nederland gediscussieerd over de vraag of een voetbalclub als Ajax niet me te jonge en onervaren spelers Europa in was gegaan. De spelers hebben ongeveer dezelfde leeftijden als de jonge mannen onder de grafmonumenten. Heeft iemand zich toen überhaupt druk gemaakt over de ervaring van deze jongens en of ze wel oud genoeg waren? Ook zij werden ‘Europa’ in gestuurd. Zij wonnen niet, noch op doelsaldo, noch op strafschoppen…