#Top2000 Mijn keuze: U2 - One

Dit nummer maakt sinds 2001 deel uit van de Top 2000 (dit jaar op # 24) en het staat ook sinds jaar en dag op mijn persoonlijke keuzelijstje. Het staat niet alleen symbool voor de omwenteling in Europa, begin jaren '90, het nummer betekende ook de omwenteling voor U2 als band.

Het succes van de albums The Joshua Tree en Rattle & Hum eind jaren '80 was de band boven het hoofd gegroeid. U2 was in een paar jaar tijd verworden van een eenvoudig schoolbandje tot een band, die zich in die tijd moeiteloos kon meten met stadionacts als The Rolling Stones, Madonna, Michael Jackson en Tina Turner. De band was fysiek en creatief uitgeput door het grote succes en het vele toeren. Er waren zelfs grote twijfels over het voortbestaan.
De band trok naar Berlijn, waar net de muur was gevallen, voor nieuwe inspiratie. De band kwam terecht in de Hansa Tonstudios, waar ook artiesten als David Bowie en Iggy Pop eerder platen hadden opgenomen. De opnames van U2 wilden niet erg vlotten, er ontstonden onderlinge irritaties en opnieuw stond de band op het punt de handdoek in de ring te gooien.

In de documentaire From The Sky Down uit 2011 is te zien hoe ineens uit het niets toch iets ontstond. Tijdens een zoveelste take van het nummer Mysterious Ways improviseert gitarist The Edge een bridge van vier akkoorden en ineens slaat de vonk over in de studio. Deze vier akkoorden worden direct opgenomen en verder uitgewerkt tot One. Dit nummer vormde de missing link die de band nodig had om over het dode punt heen te komen. Met One in de tas ging de band terug naar Ierland om het album Achtung Baby verder af te maken.

We're one but we're not the same
We get to carry each other carry each other
One

Naast deze versie verschenen nog twee officiële videoclips van dit nummer: een met rennende bizons en bloeiende bloemen en een met Bono zittend in een bar. Toch is de Berlijnse clip het meest iconisch.

Over de betekenis van het nummer doen verschillende verhalen de ronde. Het is in ieder geval symbolisch voor de band die zich opnieuw oprichtte en alle ruzies en irritaties achter zich liet om met nieuwe inspiratie het album af te maken. Daarnaast is het symbool van de val van de muur en de Duitse hereniging, misschien ook in de hand gewerkt door de video van Anton Corbijn, waarin Trabantjes en sfeerbeelden van Berlijn zijn te zien. Dit is ook de videoclip waarin alle bandleden verkleed als vrouw zijn te zien.

Bekijk de video van One op de website van U2

In 2005 verscheen One opnieuw, als duet van U2 met Mary J. Blige. Dit nummer staat sinds 2009 ook jaarlijks in de Top 2000. Countryzanger Johnny Cash nam in 2000 een ingetogen versie op van One voor zijn album Solitary Man (American III). Voor mij blijft de originele versie van U2 de beste en de meest bijzondere...

#Top2000 Mijn keuze: Traveling Wilburys - Handle With Care

Het is lastig kiezen als je je lijstje voor de Top 2000 samenstelt: Bob Dylan, Beatles, Tom Petty & The Heartbreakers, Electric Light Orchestra, Roy Orbison... Keuzes, keuzes, keuzes... Soms wordt het je echter iets gemakkelijker gemaakt: met een stem op The Traveling Wilburys sla je namelijk vijf vliegen in één klap!

Voormalig Beatles-gitarist George Harrison was in 1988 bezig met de opname van zijn solo-album Cloud Nine. Als B-kantje van zijn single This Love nam hij het nummer Handle With Care op. Dit nam hij op in de studio van Bob Dylan. Omdat producer Jeff Lynne (zanger van E.L.O), Tom Petty en Roy Orbison op dat moment toevallig ook in de studio aanwezig waren, vroeg hij ze bij wijze van grap mee te zingen. 

De platenmaatschappij was razend enthousiast over het nummer en vroeg of Harrison en consorten niet een heel album wilden maken. Dat wilden ze wel, op voorwaarde dat ze dit allemaal onder een pseudoniem mochten doen. De muziek moest centraal staan, niet hun bekende namen.

Zo ontstond de supergroep Traveling Wilburys, bestaande uit Nelson Wilbury (George Harrison), Otis Wilbury (Jeff Lynne), Lefty Wilbury (Roy Orbison), Charlie T. Wilbury jr. (Tom Petty) en Lucky Wilbury (Bob Dylan). De term 'Wilbury' was overigens jargon van Harisson en Lynne. Ze doelden daarmee op de mislukte takes tijdens de opnames van Cloud Nine.

De titel van single Handle With Care was afkomstig van een sticker op een doos in de hoek van de studio. Het nummer gaat over een reis van The Beatles naar de Filippijnen in 1966. Ze waren niet op komen dagen op een theekransje bij presidentsvrouw Imelda Marcos. Dit was 'not done' en leidde tot een volksopstand tegen de leden van de popgroep. The Beatles hebben letterlijk moeten vluchten voor een woedende menigte.

Het album en de single van de Traveling Wilburys werden in oktober 1988 met enthousiasme ontvangen. Alle vijf de leden hebben duidelijk hun eigen kleur meegegeven aan het album. Handle With Care is daar een mooi voorbeeld van. Aan de euforie rondom de Traveling Wilburys kwam snel een einde, toen op 6 december Roy Orbison plotseling om het leven kwam. Hij is wel te horen op het hele album en hij is ook te zien in de videoclip van Handle With Care. In de clip van de tweede single The End Of The Line is alleen zijn foto te zien op een schommelstoel.

Het eerste album heette simpelweg Volume 1, een titel die verwachtingen schiep voor een vervolg. De overgebleven vier leden namen in 1990 een tweede album op, dat (vermoedelijk bij wijze van grap) verscheen onder de titel Volume 3 (Volume 2 heeft nooit bestaan, al zijn er wel veel bootlegs onder deze titel verschenen). Even is gespeculeerd over het feit dat zanger Del Shannon de plaats van Orbison zou innemen in de band. Zijn zelfmoord in februari 1990 maakte een einde aan die speculaties. Het album Volume 3 sluit overigens wel af met de cover Runaway, als een soort van eerbetoon aan Del Shannon.

#Top2000 Mijn keuze: Golden Earring - She Flies On Strange Wings

Daar stond ik dan eind oktober van dit jaar in Nieuw Vennep, met mijn gewonnen kaartjes voor het concert van The Golden Earring. Vrijwel exact vierentwintig eerder stond ik er ook, toen nog als puber van 15 jaar. Toegegeven: het was niet helemaal dezelfde locatie (het optreden destijds vond een paar kilometer verderop plaats), maar een bijzondere ervaring was het wel.

In de herfstvakantie van 1991 werd ik door mijn tantes Ans en Greet meegenomen naar mijn eerste echte popconcert. In het voorprogramma stond de band Powerplay, hoofdact was de Earring. Ik was overdonderd door het geluid, de lichtshow en de waanzinnige muziek. De dagen en weken erna heb ik gevuld met het zoeken naar zoveel mogelijk muziek van de heren (het waren de tijden van het lenen van cd's bij de bieb en het opnemen op cassettebandjes). Mijn Earring-collectie is in de loop der jaren behoorlijk gegroeid met cd's, lp's, singles, buitenlandse uitgaven en natuurlijk alle knipsels die ik een tijd lang verzameld heb.

Natuurlijk is het verleidelijk om bij het invullen van mijn Top 2000-lijstje te kiezen voor overbekende Earring-hits als Radar Love, Twilight Zone of When The Lady Smiles. Maar die nummers liggen misschien iets teveel voor de hand en die eindigen toch altijd wel hoog in de lijst. Daarom heb ik dit jaar gestemd op She flies on strange wings, een nummer dat afkomstig is van het album Seven Tears uit 1971, Dit is een muzikaal interessante periode van de band. Ze hadden al wel grote hits gescoord (nummer 1 hits met Dong-dong-diki-diki-dong en Back home), ze hadden al een paar tours in Amerika gedaan en waren ze vanuit een psychedelische periode (Eight Miles High) op weg naar de grote rockhit Radar Love (1973).

She flies on strange wings was een nummer van circa 7,5 minuut; veel te lang voor een single dus. Toch zag men hitpotentie en werd gekozen voor een vrij onconventionele oplossing: het nummer werd in tweeën geknipt; part 1 kwam op kant A terecht, part 2 op kant B. Het bleek een goede zet, want het nummer kwam terecht op nummer 4 in de Single Top 100. De videoclip werd opgenomen op het dak van het Hilton Hotel in Amsterdam (inderdaad het dak dat later door andere redenen bekend is geworden door Herman Brood...) In de clip is overigens wel het volledige nummer te horen.

Hoewel She flies on strange wings een echt rocknummer is, zijn de psychedelische muzikale invloeden nog duidelijk hoorbaar. Het synthesizer-middenstuk na een minuut of vier vormt de scheiding tussen de twee delen (hier zit de fade-out van de verkorte singleversie) Het tweede gedeelte van het nummer begint een stuk rustiger en wordt gekenmerkt door de hoge zang van George Kooymans en het saxofoongeluid van Barry Hay. Tijdens het optreden in Nieuw-Vennep dit jaar, werd het nummer ook gespeeld als één van de toegiften. De saxofoon werd toen bespeeld door oud-bandlid en sax-virtuoos Bertus Borgers. Het nummer stond nog steeds als een huis! Net als de rest van het optreden. Vernieuwend? Nee, dat niet... Maar moet dat nog, na al die tijd?

Dit jaar bestaat de band 50 jaar (gerekend vanaf de eerste hitsingle Please Go). Dat wordt gevierd met onder meer de gisteren verschenen EP The Hague, een groot jubileumconcert in de Ziggo Dome op 12 december, een verzamel-cd (4 cd's en een dvd) en een stapel boeken over de band.

#Top2000 Mijn keuze: The Farm - All Together Now

De stembus voor de Radio 2 Top 2000 is weer geopend. Ook dit jaar heb ik weer een selectie van mijn favoriete nummers ingestuurd. De komende weken wil ik via mijn blog een aantal van die muzikale keuzes wat uitgebreider belichten. Te beginnen met All Together Now van The Farm.

All together now, all together now
All together now in no man's land (together)

The Farm was een band uit Liverpool, die al sinds 1983 bestond. In de beginjaren brachten ze vooral singles uit, want hun eerste studioalbum Spartacus dateert pas van 1990. Op dit album, met verschrikkelijk lelijke hoes, staat de enige grote hit van de band in dit land: All Together Now. Okee, de voorgaande single Groovy Train is ook nog een heel klein hitje geweest, maar de echte bekendheid kwam dus met All Together Now. 

Ook in mijn collectie komt deze vinylsingle voor. Het nummer sprak mij destijds direct aan. Waarom? Eerlijk gezegd weet ik het niet precies. Ik denk dat ik het gewoon een lekker nummer vond, zonder echt te weten waar het over ging.

Want daar kwam ik pas later achter: All Together Now gaat over één van de mooiste verhalen uit de Eerste Wereldoorlog: de Christmas Truce.
Op kerstavond 1914 besloten Britse en Duitse soldaten spontaan om de wapens neer te leggen en om hun loopgraven uit te komen. In het niemandsland tussen de linies wisselden ze geschenken uit en zongen samen kerstliederen. Een dag later werd er zelfs voetbal gespeeld. 

Helaas was het na de kerst gedaan met de vriendelijkheden en pakten ze - gedwongen door de legerleiding - de draad van de oorlog weer op. 

A spirit stronger than war was at work that night
December 1914 cold, clear and bright
Countries' borders were right out of sight
They joined together and decided not to fight

Zanger Peter Hooton schreef de tekst van dit nummer al in de jaren ´80, voor een John Peel sessie. Het heette toen nog No Man´s Land en bestond uit zes coupletten. Wie goed luistert, hoort nog iets bijzonders in dit nummer, namelijk de melodie. Die is gebaseerd op de 'Canon van Pachelbel', al heeft The Farm er een snellere, dansbare versie van gemaakt. Het refrein schreef Hooton pas later en het aantal coupletten werd voor de single teruggebracht tot drie. Zo krijgt een - op het eerste gehoor - tamelijk eenvoudig nummer toch een aantal mooie dubbele bodems. 

Meer over The Christmas Truce van 1914 is te lezen in mijn eerdere blog over dit onderwerp.

Neutraal Moresnet : ministaatje bij het Vierlandenpunt

Voormalig Vierlandenpunt bij Vaals

Wie de grenspaal op het huidige Drielandenpunt bij Vaals goed bekijkt, ziet in het plaveisel rondom de paal in het Belgische gedeelte een merkwaardige taartpunt aangegeven. Dit markeert de plek waar tussen 1816 en 1919 de landsgrenzen van het ministaatje Neutraal Moresnet lagen. 

Het Drielandenpunt is dus een tijd lang een Vierlandenpunt geweest. Hoewel dit voor velen onbekende landje geen hoofdrol heeft gespeeld in de Eerste Wereldoorlog, heeft die oorlog wel een grote rol gespeeld in de ruim honderdjarige geschiedenis van het dwergstaatje en het gebied rondom het huidige drielandenpunt.

Het ontstaan van Neutraal Moresnet was een direct gevolg van het Congres van Wenen. Na de val van Napoleon, moesten in 1816 de grenzen in Europa opnieuw vastgesteld worden. Over een zinkmijn bij het dorpje Kelmis konden Nederland en Pruissen het niet eens worden. Zink was een belangrijke industriële grondstof. Beide landen gunden elkaar de zeggenschap over de mijn niet. De oplossing werd dus bedacht achter de tekentafel: een ministaatje, een 'taartpunt' van 344 hectare, met kaarsrechte grenzen. Het staatje bestond uit niet veel meer dan het dorp Kelmis en de zinkmijn Vieille Montagne en stond onder gezamenlijk bestuur van een Nederlandse en een Pruisische gouverneur. Vanaf 1839 werd de Nederlandse gouverneur vervangen door de Belgische.

Kerstbestand: voetballen in niemandsland

Het zit erop, ruim een week hebben mijn vrouw Karen en ik gereisd langs het Belgische deel van het Westfront van de Eerste Wereldoorlog, van Nieuwpoort tot aan Ploegsteert. En iedere dag heb ik verslag gedaan via deze blog. Mijn laatste bijdrage schrijf ik vanuit huis in Zaandam en wil ik wijden aan de Christmas Truce: de spontane korte vrede in de oorlog in december 1914. Over voetbal en oorlog...

Herdenkingsbeeld in de jeugdherberg in Mesen

Eén van de meest wonderlijke gebeurtenissen in de Eerste Wereldoorlog speelt zich af op kerstavond 1914. Het is ijzig koud, de Engelsen en Duitsers hebben zich ingegraven in hun loopgraven. Het stuk niemandsland is slechts enkele tientallen meters breed, de beide konden elkaar letterlijk horen. Vanuit de Duitse loopgraven klonk ineens gezang… “Stille Nacht, heilige Nacht…” De Engelsen worden uitgenodigd om op hun beurt een kerstlied in te zetten. Dat deden ze. Over en weer werden kerstliederen gezongen en werd voor elkaar geapplaudisseerd. 

Vanuit de Duitse loopgraaf klonk het voorstel om de loopgraven uit te komen en om elkaar halverwege, in niemandsland, te ontmoeten. “We good… we no shoot”. Uiteraard aarzelen de Engelsen, dit kon een valstrik zijn, maar ze gingen toch op het voorstel in. Midden in het niemandsland ontstond een uitwisseling van drank, sigaretten, chocolade en kerstpresentjes. Vijanden maakten kennis met elkaar en deelden foto’s en verhalen met elkaar. Heel even was het vrede!

Tell the tale of Paschendale

Muziek en oorlog zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Niet alleen speelde muziek een belangrijke rol bij het motiveren van soldaten tijdens de oorlog, de Grote Oorlog zelf is ook een grote inspiratiebron geweest voor veel muzikanten en bands. Eén van de beste rocksongs over de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog is het nummer Paschendale van Iron Maiden.

In a foreign field he lay
lonely soldier unknown grave
on his dying words he prays
tell the world of Paschendale

Met Paschendale wordt het Belgische dorpje Passendale bedoeld, dat hier op een steenworp afstand van Langemark ligt. Het dorp is synoniem geworden met de Derde Slag bij Ieper, één van de heftigste en bloedigste veldslagen uit de Eerste Wereldoorlog, die tussen 31 juli en 10 november 1917 het leven zou kosten van ca. 500.000 soldaten.

Zicht op slagveld Ieper vanaf de heuvel bij begraafplaats Tyne Cot (de voormalige Duitse verdedigingslinie)

Reisgidsen naar het front

Ik ga op vakantie en ik neem mee... een reisgids! Maar hoe weet ik nu welke reisgids het beste is voor een weekje 'slagveldvakantie' rond Ieper? Welke reisgids kan ik nu het beste gebruiken op mij zoektocht naar monumenten, musea en begraafplaatsen uit de Eerste Wereldoorlog in de Belgische Westhoek? Een klein overzicht van enkele reisgidsen die ik deze week tot mijn beschikking heb...

Er zijn bibliotheken vol reisgidsen geschreven naar de sporen van de Eerste Wereldoorlog. Al in 1917, dus nog tijdens de oorlog verschenen de eerste 'battlefield guides' naar het front. Bandenboer Michelin bracht een hele serie reisgidsen uit met dagtripjes langs de ruïnes van België en Noord-Frankrijk. Deze gidsen zijn gewilde verzamelaarsobjecten. Ik heb een aantal van deze gidsen in mijn kast staan, waaronder enkele herdrukken. Alle gidsen zijn tegenwoordig online te bekijken via www.archive.org.

Om mij heen ligt een stapel reisgidsen, meegesleept uit Nederland... en een aantal hier op de kop getikt tijdens de afgelopen week. Allemaal zijn ze op hun eigen manier "absoluut onmisbaar" voor me. De eerste is "Gids voor de slagvelden 1914-1918", inderdaad een gids van Michelin. Maar dit is er eentje uit 2014; een zeer actuele heruitgave dus. Je zou bijna denken dat dat iets met de 100-jarige herdenking van vorig jaar te maken heeft. Deze nieuwe uitgave bevat ook een enkele facsimile pagina's uit de oude gidsen. Een handzame gids, ingedeeld naar regio, met zoveel mogelijk informatie op de vierkante centimeter.

Dodendraad

Een groot ijzeren hek langs de Nederlandse grens, met daarop 2.000 volt, om te voorkomen dat vluchtelingen ons land binnenkomen. Een bizar idee? Nog geen honderd jaar geleden was het werkelijkheid! Langs de gehele Nederlands-Belgische grens hadden Duitsers zich zo’n ijzeren gordijn neergezet, de zogenaamde Dodendraad.
 

Opvang van Belgische vluchtelingen in Bergen op Zoom
(bron:www.ssew.nl)

Nadat de Duitsers op 4 augustus 1914 België binnenvielen, wilden zij zo snel mogelijk doorstoten naar de havenstad Antwerpen.  Gaandeweg stuitten ze op weerstand van het Belgische leger en de bevolking. Desondanks wisten ze op 10 oktober 1914 de stad Antwerpen in te nemen. De Antwerpse bevolking vluchtte naar het veilige, neutrale Nederland. Een enorme mensenstroom ging te voet, per fiets, met paard-en-wagen en met hand- en hondenkarren in de richting van de Nederlandse grens. In steden als Roosendaal en Bergen op Zoom werden in allerijl tentenkampen opgericht en mensen werden in scholen, kerken en bij particulieren ondergebracht. Om de vluchtelingen te spreiden, werden ze door het hele land opgevangen.

Bier en koekjes

Na de wat sombere bijdrage van gisteren over de gifgasaanvallen, vandaag een iets luchtiger verhaal over twee wereldberoemde streekproducten: de koekjes van Jules Destrooper en het bier van Westvleteren. Toch is ook hier een link met de Eerste Wereldoorlog niet ver weg.

Bij het binnenrijden van het plaatsje Lo valt op hoe oud dit plaatsje is: een historische stadspoort, half over de invalsweg, een Middeleeuws stadhuis, een prachtige oude kerk en een grote waterput uit 1404. Maar zoals in zoveel plaatsen in deze omgeving: schijn bedriegt. Hoewel het dorp achter de frontlinie lag, is het tijdens de Grote Oorlog weldegelijk beschoten. Veel van de ‘historiserende bouw’ dateert dus van de jaren ’20 van de vorige eeuw en is dus nog geen honderd jaar oud…

De zoete lucht in Lo verraadt meteen dat hier koekjes worden geproduceerd; een overbekende geur voor een geboren en getogen Zaankanter!  Hier staat de fabriek van Jules Destrooper, die hier in 1886 begon met de productie van de overbekende wafeltjes in de kenmerkende blauw-witte doosjes. Naast de fabriek is een “bezoekers- & innovatiecentrum”, waar een permanente expositie is te zien over de geschiedenis van het bedrijf. Het bezoek wordt afgesloten met gratis kop koffie en een proeverij van koekjes, die zichzelf even later probleemloos terug betaalt in de shop, waar alle soorten koekjes van het bedrijf worden verkocht.

Gifgasroute

Vlak naast ons vakantieverblijf De Reünie in Langemark hangt een bordje met de aanduiding ‘Gifgasroute’. Dit heeft niks te maken met een omleidingsroute voor vrachtwagens met gevaarlijke stoffen ofzo. Nee, dit bord is onderdeel van een fietsroute die voert langs plekken die doen herinneren aan het gebruik van gifgassen op deze plek honderd jaar geleden. Misschien niet het eerste waar je aan denkt als je een vakantiewoning huurt…

De herdenkingskermis van Ieper

Broodjeszaak Het Beleg van Ieper

Sommige (zelfbenoemde) Nederlandse WO1-experts willen zich nog weleens denigrerend uitlaten over de ‘herdenkingskermis’ die Ieper zou zijn. Ja, natuurlijk bestaat dit gebied van het WO1-toerisme, als je de oorlog wegdenkt is er in deze regio niet al teveel te beleven. En ja,  die oorlog wordt hier ook ten volle uitgebuit… Overal is in winkels, restaurants en cafés wel een verwijzing naar De Grote Oorlog te vinden. En ja, bij de broodjeszaak ‘Het Beleg van Ieper’ kan ik een glimlach ook niet onderdrukken. De Eerste Wereldoorlog leeft hier. Maar mogen ze ook? Als ze ergens het recht hebben om honderd jaar na dato nog van die allesvernietigende oorlog te  ‘profiteren’, dan is het hier.

Op slagveldvakantie in de Belgische Westhoek

“Ga je nu alweer naar de Westhoek? Daar ben je toch al geweest?” Dat is een veel gehoorde reactie als ik vertel dat ik weer een week naar de omgeving van het Belgische Ieper ga om de vele monumenten, begraafplaatsen en musea rondom de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) te bezoeken.

In deze streek is heftig gevochten, zijn vele duizenden doden gevallen, zijn voor het eerst gifgas en vlammenwerpers gebruikt als wapens en is zoveel verwoest dat er letterlijk geen steen meer op de ander stond. Niet het eerste gebied dus waar je aan denkt als je op vakantie gaat.


Met deze serie bijdragen probeer ik inzicht te geven in mijn fascinatie voor ‘Den Grooten Oorlog’ en de redenen waarom ik hier nog lang niet ben uitgekeken.